Thấy bài tóm tắt sách The Molecule of More của các bạn Better Version cũng hay nên tóm tắt các ý chính ở đây, cũng là 1 cách học
Tiếp theo, tôi note lại theo ý hiểu của mình:
Nội dung chính
Dopamine là gì?
Dopamine không phải “niềm vui” mà là cảm giác chờ đợi niềm vui ấy đến (đợi chờ là hạnh phúc).
Ví dụ khi bạn mơ ước về ngôi nhà, dopamine sẽ tiết ra để bạn vui sướng khi nghĩ về viễn cảnh hạnh phúc ở trong ngồi nhà đó. Viễn cảnh này chưa xảy ra.
Nếu may mắn có ngôi nhà, thì tại thời điểm bạn có ngôi nhà đó, dopamine sẽ không tiết ra, vì đó không phải là viễn cảnh, sự đợi chờ nữa mà là hiện thực. Vì vậy chưa chắc bạn đã thấy vui.
2 thứ tiết ra dopamine là “sự mong đợi” và “sự không chắc chắn”
“Sự mong đợi” – Viễn cảnh luôn hấp dẫn
Não xử lý thế giới theo 2 nhóm:
- Gần: Là những thứ thỏa mãn ngay ở hiện tại (ngủ, ăn, uống, chơi game,…) hoặc khi đạt được mục tiêu (mua được nhà)
- Xa: Là thứ thỏa mãn ở tương lai, viễn cảnh, cố gắng mới đạt được. Đây là thứ Dopamine sẽ tiết ra để xây dựng động lực.
Với ví dụ ngôi nhà, trong quá trình bạn cày cuốc kiếm tiền mua nhà thì não bạn sẽ ứng xử kiểu Xa: tiết ra dopamine để có động lực. Còn khi có được nhà rồi, não ứng xử kiểu Gần, ngắt dopamine, nên bạn chưa chắc thấy vui.
Như vậy, dopamine sẽ liên tục khiến ta phải tiếp tục theo đuổi cái mới (não ứng xử kiểu Xa), khi đạt được rồi (kiểu Gần) thì nhàm chán, không có vai trò của Dopamine nữa.
Bí mật của sức hấp dẫn luôn nằm ở thứ bạn chưa có được
“Sự không chắc chắn” – Hấp dẫn vì sự bất ngờ
Các trò đánh bạc, game,…được thiết kế để có xác suất ăn/thua khác nhau. Cái kích thích người chơi là sự bất ngờ khi họ nhận được phần thưởng.
Nếu 100% trúng hoặc 100% trượt thì không ai chơi cả vì nó không có sự bất ngờ.
Các app như Tiktok cũng hấp dẫn vì mình mong chờ video tiếp theo, sự bất ngờ tiếp theo xuất hiện (chứ không phải bản thân cái video đó).
Kiểm soát Dopamine hiệu quả
Như đã nói cách não hoạt động Gần, Xa. Nếu toàn Gần thì ông thành lười, suốt ngày thỏa mãn hiện tại (ngủ, game,…) mà không có động lực phát triển.
Ngược lại, nếu toàn Xa thì ông suốt ngày cày cuốc, phấn đấu không biết hưởng thụ của cải làm ra và những giá trị tinh thần khác.
Nên Sự Cân bằng là đáp án cho hạnh phúc.
Phương pháp sống hài hòa với Dopamine
- Chọn 1 việc và thành chuyên gia. Để có thể đắm chìm vào công việc (trạng thái Flow) để có sự thích thú hiện tại (Gần) đồng thời thúc đẩy vào các mục tiêu tiếp theo (Xa – dopamine)
- Tiếp xúc với thiên nhiên, nghỉ ngơi hợp lý. Cho phép bạn thả lỏng để về trạng thái cân bằng
- Tập trung vào thời khắc hiện tại. Mức độ hạnh phúc sẽ giảm khi mất tập trung, bất kể làm gì. Trạng thái Flow/ tỉnh thức
- Tham gia các hoạt động sáng tạo (làm mộc, đan, vẽ,…) để có sự hài lòng thỏa mãn ngắn hạn (Gần) để tạo tiền đề có thêm Dopamine (Xa).
